मराठी म्हणी (Proverbs) म्हणजे आपल्या भाषिक परंपरेतील आणि समृद्ध संस्कृतीतील अमूल्य ठेवा आहे. म्हणींमध्ये अनेक वर्षांचा मानवी अनुभव, लोकज्ञान आणि जीवनातील तत्त्वज्ञान थोड्या शब्दांत प्रभावीपणे व्यक्त केलेले असते. दैनंदिन जीवनात जेव्हा आपण या म्हणींचा उपयोग करतो, तेव्हा आपले बोलणे केवळ आकर्षकच नाही, तर ते अधिक अर्थपूर्ण आणि प्रगल्भ होते. या म्हणी भाषेला सहजता आणि सौंदर्य प्रदान करतात, तसेच प्रत्येक मराठी भाषकाची भाषिक क्षमता अधिक बळकट करतात.
केवळ भाषिक समृद्धीसाठीच नाही, तर शिष्यवृत्ती परीक्षा (Scholarship Exam) आणि इतर स्पर्धा परीक्षांसाठी (Competitive Exams) देखील म्हणींचा अभ्यास करणे अत्यंत आवश्यक आहे. मराठी व्याकरण आणि भाषिक ज्ञानाच्या विभागात म्हणींवर आधारित अनेक प्रश्न विचारले जातात. या प्रश्नांमध्ये खालील बाबींचा समावेश असतो
$ads={1}
- अर्थाचे आकलन: दिलेल्या म्हणीचा योग्य अर्थ ओळखणे.
- वाक्यात उपयोग: म्हणींचा अचूक अर्थ स्पष्ट होईल अशा प्रकारे वाक्यात वापर करणे.
- म्हण पूर्ण करणे: म्हणीचा अपूर्ण भाग भरून ती पूर्ण करणे.
या ५०० म्हणींच्या संग्रहामुळे विद्यार्थ्यांचे भाषिक ज्ञान तर वाढेलच, पण त्याचबरोबर त्यांना शिष्यवृत्ती आणि स्पर्धा परीक्षांमध्ये मराठी भाषेच्या विभागात जास्तीत जास्त गुण मिळवण्यात मोठी मदत होईल. हा संग्रह केवळ वाचनासाठी नव्हे, तर परीक्षेच्या तयारीसाठी एक महत्त्वाचे मार्गदर्शक ठरू शकेल.
---------------------------------------------------------------------------
५०० म्हणी PDF स्वरुपात DOWNLOAD करण्यासाठी खाली दिलेल्या DOWNLOAD बटनावर क्लिक करा !
{getDownload} $text={Download PDF} $size={6.5 MB}
---------------------------------------------------------------------------
100 Marathi Mhani Va Tyanche Arth
-------------------------------------------------------------------------------
मराठी भाषेतील म्हणी व त्यांचे अर्थ
मराठी म्हणी संग्रह व त्यांचे अर्थ | Marathi Mhani Sangrah Va Tyanche arth
२०१. अति शहाणा त्याचा बैल रिकामा. - जो माणूस प्रत्येक गोष्टीत जास्त शहाणपणा दाखवतो, त्याचे काम पूर्ण होत नाही.
२०२. अंगात शक्ती नाही आणि वंगाऱ्याला भीती. - सामर्थ्य नसताना उगाचच बढाया मारणे.
२०३. आपला हात जगन्नाथ. - स्वतःची प्रगती स्वतःच्या परिश्रमावर अवलंबून असते.
२०४. आंधळा काय आणि सोंगाचा काय. - ज्याला ज्ञान नाही, त्याला फसवणे सोपे असते.
२०५. आयत्या बिळात नागोबा. - दुसऱ्याच्या मेहनतीने तयार झालेल्या गोष्टीवर स्वतःचा हक्क सांगणे.
२०६. उंदीर गेला आणि त्याचा बिळात नागोबा. - लहान गोष्टीसाठी मोठी अडचण निर्माण होणे.
२०७. एका हाताने टाळी वाजत नाही. - भांडणासाठी किंवा कोणत्याही गोष्टीसाठी दोन्ही बाजूची माणसे जबाबदार असतात.
२०८. ओठावर हसू आणि पोटात कट्यार. - बाहेरून मैत्री दाखवणे, पण मनात द्वेष असणे.
२०९. कधी गाडीवर, तर कधी गाडीखाली. - वेळ नेहमी बदलत असतो; कधी चांगले दिवस तर कधी वाईट.
२१०. काकडीची चोरी आणि फाशीची शिक्षा. - किरकोळ गुन्ह्यासाठी मोठी शिक्षा होणे.
२११. कुठे राजा भोज, कुठे गंगू तेली. - दोन व्यक्तींच्या दर्ज्यामध्ये खूप मोठा फरक असणे.
२१२. खायचे दात वेगळे आणि दाखवायचे दात वेगळे. - बोलणे आणि कृती यात फरक असणे; केवळ दिखावा करणे.
२१३. गोगलगाय आणि पोटात पाय. - शांत दिसणाऱ्या व्यक्तीच्या मनात मोठी योजना किंवा गुप्त गोष्ट असणे.
२१४. गावात नाही ओढा आणि म्हणे होडी. - जिथे सोय नाही, तिथे मोठी गोष्ट करण्याची स्वप्ने पाहणे.
२१५. गोड बोलून काम साधणे. - मृदू बोलून दुसऱ्याकडून आपले काम करून घेणे.
२१६. चुकले तरी माफ करा. - चूक मान्य करून क्षमा मागणे.
२१७. जळत्या घरात पोळ्या भाजणे. - दुसऱ्याच्या संकटात स्वतःचा फायदा साधणे.
२१८. झाडाला जेवढी फळे लागतील, तेवढे ते खाली वाकते. - ज्ञानी किंवा थोर माणूस नम्र असतो.
$ads={2}
२१९. झाकली मूठ सव्वा लाखाची. - आपली कमजोरी किंवा गुप्त गोष्ट कोणालाही न सांगणे.
२२०. तहानलेल्याला पाणी, भुकेलेल्याला भाकर. - गरजेनुसार मदत करणे.
२२१. तिळाएवढा गुन्हा आणि पर्वताएवढी शिक्षा. - लहानशा चुकीसाठी मोठी शिक्षा मिळणे.
२२२. दात आहेत तर चणे नाहीत. - वस्तू उपलब्ध असताना तिचा वापर करण्याची सोय नसणे.
२२३. दे माय धरणी ठाय. - संकटात सापडलेल्या व्यक्तीची दयनीय अवस्था.
२२४. नदीचे पाणी आणि समुद्राची भरती. - गोष्टी नैसर्गिकरीत्या घडत असतात.
२२५. पांचामुखी परमेश्वर. - अनेक लोकांचे मत (बहुमत) अंतिम मानले जाते.
२२६. पाय तळ्यात, पाय मळ्यात. - एकाच वेळी दोन ठिकाणी लक्ष देणे.
२२७. पी हळद, हो गोरी. - त्वरित परिणाम होण्याची अपेक्षा करणे.
२२८. पुरुषाचे भाग्य आणि स्त्रीचा स्वभाव. - दोन्ही गोष्टी कधीही बदलू शकतात.
२२९. बोलेल तर हसे, नाहीतर फसे. - बोलल्यास टीका होते, न बोलल्यास अडचण येते.
२३०. भाड्याचे घर, भाड्याचे लग्न. - तात्पुरती सोय.
२३१. मांजराच्या गळ्यात घंटा बांधणे. - धोकादायक काम करण्याची जबाबदारी घेणे.
२३२. येथे बोलला, तेथे बोलला. - चहाडी किंवा गुप्त गोष्टी उघड करणे.
२३३. लावायचा आणि जायचा. - केवळ आग लावून निघून जाणारा, जबाबदारी न घेणारा.
२३४. लोकांचे देणे, देवाने देणे. - लोकांना मदत करणे म्हणजे देवाला मदत करणे.
२३५. विहिरीत पडलेला माणूस. - खूप मोठ्या संकटात सापडलेला.
२३६. शहाण्याला शब्दांचा मार. - हुशार व्यक्तीला केवळ उपदेश पुरेसा असतो, शिक्षा नको.
२३७. सोन्याची सुरी, पण मारून खाणे. - चांगली गोष्ट असूनही तिचा वाईट वापर करणे.
२३८. सर्प होऊन काठी खाणे. - शांत राहून स्वतःचा अपमान सहन करणे.
२३९. हाताचे सोडून पत्रावळ खाणे. - जवळची संधी सोडून दुसरीकडे भटकणे.
२४०. हजार वर्ष जगणे, पण एका दिवसाचा अनुभव. - दीर्घायुष्यापेक्षा अनुभवाला जास्त महत्त्व देणे.
२४१. अडला नारायण, गाढवाचे पाय धरणे. - दुसऱ्यावर अवलंबून राहणे.
२४२. आवळा देऊन कोहळा काढणे. - लहान वस्तू देऊन मोठी वस्तू मिळवणे.
२४३. उंटाला खुर्ची आणि गाढवाला गाडी. - अयोग्य व्यक्तीला अयोग्य जबाबदारी देणे.
२४४. ओळखीचा चोर जीव सोडत नाही. - जवळच्या माणसाकडून जास्त त्रास होणे.
२४५. कंगाल घरचे पाहुणे. - गरीब घरात आलेल्या पाहुण्यांना साधे जेवण देणे.
२४६. काठीने पाणी तोडले, पण ते जोडले नाही. - वाद केल्यास संबंध तुटत नाही.
२४७. खोटा बोलून काम साधणे. - फसवणूक करून काम करून घेणे.
२४८. गर्जेल ते पडेल काय? - नुसती धमकी देणारा प्रत्यक्षात कृती करत नाही.
२४९. गाढवाचा गोंधळ आणि लाथांचा सुकाळ. - जिथे अव्यवस्था असते, तिथे गोंधळ आणि त्रास होतो.
२५०. गुळाच्या ढेपेला मुंगळे. - जिथे फायदा होतो, तिथे लोक जमा होतात.
२५१. चोरून खाणे आणि मारून टाकणे. - गुप्तपणे वाईट काम करणे.
२५२. जित्याची खोड, मेल्याशिवाय जात नाही. - मूळ स्वभाव कधीच बदलत नाही.
२५३. ज्याच्या हाती ससा, तो पारधी. - ज्याला यश मिळते, त्यालाच श्रेय मिळते.
२५४. डोळ्यावरची पट्टी काढणे. - सत्य स्वीकारणे.
२५५. तहान लागल्यावर विहीर खोदणे. - गरज पडल्यावर तयारी करणे.
२५६. तोंडी साखर आणि पोटात कट्यार. - बाहेरून गोड बोलून मनात कपट ठेवणे.
२५७. दगडावर तेल टाकणे. - निरुपयोगी व्यक्तीला मदत करणे.
२५८. नंदायचे आणि नणंदेचे कधीच पटत नाही. - सासरच्या दोन स्त्रियांचे (नणंद-भावजय) संबंध तणावपूर्ण असणे.
२५९. परक्याचे पोरे आणि पोटचे पोरे. - परक्यापेक्षा स्वतःच्या मुलांची जास्त काळजी घेणे.
२६०. पावसाचे आणि लोकांचे. - दोन्ही गोष्टी कधीही बदलू शकतात.
२६१. पुढचा पाय आणि मागचा पाय. - दुसऱ्याच्या पावलावर पाऊल ठेवून चालणे.
२६२. फुकटचे खाणे आणि वरून ढेकर. - मदत घेऊनही ऐट दाखवणे.
२६३. बेडकाची छत्री आणि सर्पाचा मुकुट. - दोन विरुद्ध गोष्टी एकत्र असणे.
२६४. भरवशाची म्हैस आणि टोणगा. - ज्याच्याकडून अपेक्षा आहे, त्याने निराशा करणे.
२६५. मनी वसे, ते स्वप्नी दिसे. - मनात सतत विचार करत असलेल्या गोष्टी स्वप्नात दिसतात.
२६६. येथे नांदाल तर, तेथे नांदाल. - जिथे सुरुवात केली, तिथेच यशस्वी होणे.
२६७. लोकांचा बोल आणि देवाची भरती. - लोक बोलतात, पण देव मदत करतो.
२६८. वाहत्या गंगेत हात धुणे. - संधीचा फायदा घेणे.
२६९. विठोबाची पंढरी. - श्रद्धेचे किंवा महत्त्वाचे ठिकाण.
२७०. शब्द गेला, पण बोल गेला नाही. - दिलेला शब्द पूर्ण करणे.
२७१. सगळीकडे राम आहे. - प्रत्येक ठिकाणी देवाचे अस्तित्व आहे.
२७२. स्वप्नातला लाडू. - जी गोष्ट प्रत्यक्षात मिळणे शक्य नाही.
२७३. हात पाय हालवल्याशिवाय गत्यंतर नाही. - काम केल्याशिवाय पर्याय नाही.
२७४. हरणाचे पाडस, त्याला पाण्यासाठी काय. - लहान मुलाला जास्त काळजीची गरज नसते.
२७५. अंगारे-धुपारे आणि घरात अंधार. - बाहेरून दिखावा, पण घरात समस्या.
२७६. आडात नाही, तर पोहऱ्यात कोठून येणार. - मूळातच काही नसेल, तर ते पुढे कसे मिळेल?
२७७. उजव्या हाताने दिले आणि डाव्या हाताने घेतले. - मदत करून लगेच परत घेणे.
२७८. एका गावाची गोष्ट, दुसऱ्या गावी नसते. - प्रत्येक जागेची परिस्थिती वेगळी असते.
२७९. कागदी घोडे नाचवणे. - केवळ कागदी काम करणे, प्रत्यक्ष कृती नाही.
२८०. खालचा ओठ वर आणि वरचा ओठ खाली. - खूप राग येणे.
२८१. गरजवंत आणि श्रीमंत. - गरज असेल तर माणूस कोणताही व्यवहार करतो.
२८२. गाजर कोरून पोट भरणे. - किरकोळ गोष्टींनी मोठे काम साधणे.
२८३. चतुर त्याला, जो स्वतःचे काम साधतो. - हुशार माणूस जो आपले काम करून घेतो.
२८४. तुपाशिवाय पोळी आणि दुधाशिवाय चहा. - महत्त्वाच्या गोष्टीशिवाय काम अपूर्ण राहणे.
२८५. नदीचा मासा आणि पाण्याची भीती. - जी व्यक्ती आपल्या कामात निष्णात आहे, तिला भीती नसते.
२८६. पाण्याचा थेंब आणि समुद्राचा भाग. - लहान गोष्टीलाही महत्त्व असते.
२८७. पित्याने पुत्राला मारले, पण आईने आधार दिला. - एकाने शिक्षा दिली, तर दुसऱ्याने सहानुभूती दिली.
२८८. फसवाफसवीचा खेळ. - फसवणुकीचे काम.
२८९. बुडत्याला काडीचा आधार. - संकटात सापडलेल्याला थोडीशी मदतही मोलाची वाटते.
२९०. मरावे परी कीर्तीरूपे उरावे. - माणसाने मेल्यावरही आपल्या चांगल्या कामामुळे स्मरणात राहावे.
२९१. येथे नांदाल तर, तेथे नांदाल. - जिथे यश मिळाले, तिथेच पुढेही यश मिळेल.
२९२. रात्रंदिवस एक करणे. - खूप कष्ट करणे.
२९३. लोखंडाचे कान, लाकडी दात. - दुर्लक्ष करणे.
२९४. वराती मागून घोडे. - वेळ निघून गेल्यावर काम करणे.
२९५. विंचवाचे बिऱ्हाड पाठीवर. - स्वतःचे सामान नेहमी स्वतःसोबत घेऊन फिरणे.
२९६. शहाण्याला शब्दांचा मार. - हुशार व्यक्तीला केवळ उपदेश पुरेसा असतो.
२९७. सोन्याचा धूर. - खूप श्रीमंती असणे.
२९८. हत्ती गेला, शेपूट राहिले. - मोठे काम पूर्ण झाले, पण किरकोळ काम बाकी राहिले.
२९९. हसणावळ आणि फसणावळ. - हसण्याने नुकसान होते.
३००. सोनार कान टोचतो. - थोड्याशा फायद्यासाठी मोठी किंमत मोजावी लागणे.
मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ pdf | marathi mhani pdf free download
३०१. अक्कल नाही त्याला, कशाला शहाणपण. - मूर्ख व्यक्तीला केलेला उपदेश व्यर्थ जातो.
३०२. अंगापेक्षा सोंग मोठे. - मूळ वस्तूपेक्षा दिखावा जास्त असणे.
३०३. अंघोळ करून मासे धरले. - मोठे कष्ट करून लहान यश मिळवणे.
३०४. अतिपरिचयात अवज्ञा. - जास्त जवळच्या संबंधामुळे आदर कमी होणे.
३०५. आडात नाही, तर पोहऱ्यात कोठून येणार. - मूळातच काही नसेल, तर ते पुढे कसे मिळेल?
३०६. उचलली मूठ लावली टाळ्याला. - विचार न करता बोलणे.
३०७. एका माळेचे मणी. - सगळे लोक एकाच स्वभावाचे असणे.
३०८. ओल्याने कोरडे जळते. - एकाच्या चुकीमुळे दुसऱ्याला शिक्षा होणे.
३०९. कडू कारले तुपात तळले, साखरेत घोळले तरी कडू ते कडूच. - मूळ स्वभाव कधीही बदलत नाही.
३१०. कामापुरता मामा, ताकापुरती मावशी. - स्वार्थासाठी गोड बोलणारे.
$ads={1}
३११. कुत्र्याचे शेपूट वाकडे ते वाकडेच. - मूळ स्वभाव कधीही न बदलणे.
३१२. खाई त्याला खवखवे. - वाईट काम करणाऱ्याला मनात भीती वाटते.
३१३. गरज सरो, वैद्य मरो. - काम झाल्यावर त्या व्यक्तीला विसरून जाणे.
३१४. गाढवाला गुळाची चव काय? - ज्याला एखाद्या गोष्टीचे महत्त्व कळत नाही, त्याला ती देऊन उपयोग नाही.
३१५. गुळाच्या ढेपेला मुंगळे चिकटतात. - जिथे फायदा मिळतो, तिथे लोक जमा होतात.
३१६. घरोघरी मातीच्या चुली. - जगात सर्वत्र सारखीच परिस्थिती आणि समस्या असतात.
३१७. चोराच्या मनात चांदणे. - वाईट कर्म करणाऱ्याला नेहमी मनात भीती वाटते.
३१८. चोराने चोरी करावी आणि संन्याशाने दंड खावा. - एकाने गुन्हा करावा आणि दुसऱ्याने शिक्षा भोगावी.
३३०. जी व्यक्ती खाईल, तीच बसेल. - जो काम करतो, त्यालाच फळ मिळते.
३२०. ज्याच्या हाती ससा, तो पारधी. - ज्याला यश मिळते, त्यालाच श्रेय मिळते.
३२१. झाकली मूठ सव्वा लाखाची. - आपले रहस्य किंवा कमीपणा उघड न करणे.
३२२. तोंडी साखर, पोटात कट्यार. - बाहेरून गोड बोलणे पण मनात कपट असणे.
३२३. तळे राखील तो पाणी चाखील. - जो व्यक्ती एखाद्या गोष्टीची काळजी घेतो, त्याला त्यातून काहीतरी फायदा मिळतोच.
३२४. दात कोरून पोट भरत नाही. - किरकोळ गोष्टींनी मोठे काम होत नाही.
३२५. दिव्याखाली अंधार. - मोठ्या किंवा महत्त्वाच्या व्यक्तीच्या जवळच अज्ञान किंवा दुर्लक्ष असणे.
३२६. दुधाची तहान ताकावर. - मोठ्या गोष्टीची गरज असताना लहान गोष्टीवर समाधान मानणे.
३२७. देणाऱ्याचे हात हजारो. - मदत करणारा नेहमी मदत करतोच.
३२८. नळी फुंकली सोनारे, इकडून तिकडे गेले वारे. - उपदेश एका कानाने ऐकून दुसऱ्या कानाने सोडून देणे.
३२९. नंदायचे आणि नणंदेचे कधीच पटत नाही. - सासरच्या दोन स्त्रियांचे (नणंद-भावजय) संबंध तणावपूर्ण असणे.
३३०. नव्याचे नऊ दिवस. - नवीन गोष्टीचा उत्साह थोड्याच दिवसांचा असतो.
३३१. पाण्यात राहून माशाशी वैर करू नये. - ज्याच्या आश्रयाला राहायचे त्याच्याशी शत्रुत्व करू नये.
३३२. पाय तळ्यात, पाय मळ्यात. - एकाच वेळी दोन ठिकाणी लक्ष देणे.
३३३. पुढच्यास ठेच, मागचा शहाणा. - दुसऱ्याच्या अनुभवावरून (वाईट अनुभवावरून) आपण शिकून सावध होणे.
३३४. बोलेल तो करेल काय. - जास्त बोलणारा प्रत्यक्षात कमी काम करतो.
३३५. बळी तो कान पिळी. - जो शक्तिशाली असतो, तोच दुसऱ्यावर हुकमत गाजवतो.
३३६. भीक नको पण कुत्रा आवर. - नको असलेल्या गोष्टींपेक्षा होणारा त्रास थांबवावा.
३३७. मरावे परी कीर्तीरूपे उरावे. - माणसाने मेल्यावरही आपल्या चांगल्या कामामुळे स्मरणात राहावे.
३३८. माकडाच्या हाती कोलीत. - अयोग्य व्यक्तीच्या हाती धोकादायक वस्तू किंवा अधिकार देणे.
३३९. मन चिंती ते वैरी न चिंती. - माणूस स्वतःच्या काळजीमुळे जेवढा त्रास करून घेतो, तेवढा शत्रूही देऊ शकत नाही.
३४०. येथे बोलला, तेथे बोलला. - चहाडी किंवा गुप्त गोष्टी उघड करणे.
३४१. लोका सांगे ब्रह्मज्ञान, आपण कोरडे पाषाण. - दुसऱ्यांना उपदेश करणे, पण स्वतः मात्र त्यानुसार न वागणे.
३४२. वाहत्या गंगेत हात धुणे. - संधीचा फायदा घेणे.
३४३. विनाकारण सोंग. - कारण नसताना नाटक करणे.
३४४. शब्द गेला, पण बोल गेला नाही. - दिलेला शब्द पूर्ण करणे.
३४५. सगळे मुसळ केरात. - केलेले सगळे प्रयत्न व्यर्थ जाणे.
३४६. सर्प होऊन काठी खाणे. - शांत राहून स्वतःचा अपमान सहन करणे.
३४७. हाजीर तो वजीर. - जो व्यक्ती वेळेवर हजर असतो, त्यालाच फायदा मिळतो.
३४८. हत्ती चालतो, तेव्हा कुत्री भुंकतात. - महत्त्वाचा माणूस मोठे काम करतो, तेव्हा क्षुल्लक लोक त्याची निंदा करतात.
३४९. हवेत नको बोलू. - कोणत्याही गोष्टीबद्दल नुसत्या गप्पा न मारता ती प्रत्यक्षात करून दाखवावी.
३५०. आंधळा दळतो, कुत्रा पीठ खातो. - एकाने काम करावे आणि दुसऱ्याने त्याचा फायदा घ्यावा.
३५१. कधी गाडीवर, तर कधी गाडीखाली. - वेळ नेहमी बदलत असतो; कधी चांगले दिवस तर कधी वाईट.
३५२. कागदी घोडे नाचवणे. - केवळ कागदी काम करणे, प्रत्यक्ष कृती नाही.
३५३. खालचा ओठ वर आणि वरचा ओठ खाली. - खूप राग येणे.
३५४. गरजवंत आणि श्रीमंत. - गरज असेल तर माणूस कोणताही व्यवहार करतो.
३५५. गाजर कोरून पोट भरणे. - किरकोळ गोष्टींनी मोठे काम साधणे.
३५६. गळ्यात माळ आणि घरात काळोख. - बाहेरून धार्मिकता दाखवणे, पण घरात वाईट वागणे.
३५७. चमत्काराशिवाय नमस्कार नाही. - लोक केवळ तेव्हाच आदर देतात, जेव्हा तुमच्यात काही विशेष गुण किंवा सामर्थ्य दिसते.
३५८. चोर सोडून संन्याशाला फाशी. - मूळ गुन्हेगाराला सोडून निरपराध व्यक्तीला शिक्षा करणे.
३५९. जळत्या घरात पोळ्या भाजणे. - दुसऱ्याच्या संकटात स्वतःचा फायदा साधणे.
३६०. ज्याचे जळते, त्यालाच कळते. - ज्याच्यावर संकट येते, त्यालाच त्या संकटाची तीव्रता कळते.
३६१. तहान लागल्यावर विहीर खणणे. - गरज पडल्यावर तयारी करणे.
३६२. तुझे माझे जमेना, तुझ्यावाचून करमेना. - वाद असूनही एकमेकांशिवाय राहू न शकणे.
३६३. तेलही गेले, तूपही गेले, हाती राहिले रिकामे भांडे. - दोन्ही बाजूचे नुकसान होऊन काहीच फायदा न होणे.
३६४. दगडावर तेल टाकणे. - निरुपयोगी व्यक्तीला मदत करणे.
३६५. दाम करी काम. - पैसा असेल तर सर्व कामे सहज होतात.
३६६. देव तारी त्याला कोण मारी. - देवाचे रक्षण असेल तर कोणीही नुकसान करू शकत नाही.
३६७. न बोलणारा माणूस खातो, बोलणारा उपाशी राहतो. - शांतपणे काम करणारा यशस्वी होतो.
३६८. नाकापेक्षा मोती जड. - मुख्य वस्तू किंवा व्यक्तीपेक्षा तिची संगत/अनुषंगिक वस्तू जास्त महत्त्वाची असणे.
३६९. नाचता येईना अंगण वाकडे. - स्वतःला काम येत नसताना दुसऱ्यावर दोष टाकणे.
३७०. परक्याचे पोरे आणि पोटचे पोरे. - परक्यापेक्षा स्वतःच्या मुलांची जास्त काळजी घेणे.
३७१. पळसाला पाने तीनच. - कोठेही गेले तरी मूळ स्वभाव किंवा परिस्थिती बदलत नाही.
३७२. पी हळद, हो गोरी. - लगेच आणि त्वरित परिणाम होण्याची अपेक्षा करणे.
३७३. पुरुषाचे भाग्य आणि स्त्रीचा स्वभाव. - दोन्ही गोष्टी कधीही बदलू शकतात.
३७४. बेडकाची छत्री आणि सर्पाचा मुकुट. - दोन विरुद्ध गोष्टी एकत्र असणे.
३७५. बोले तैसा चाले, त्याची वंदावी पाऊले. - जो व्यक्ती बोलतो तसेच वागतो, तो महान असतो.
३७६. भाकरी फिरवून खाणे. - एकाच कामाची पद्धत बदलून बघणे.
३७७. मांजराच्या गळ्यात घंटा बांधणे. - धोकादायक काम करण्याची जबाबदारी घेणे.
३७८. मागेल त्याला मिळेल. - प्रयत्न करणाऱ्याला यश मिळते.
३७९. म्हशीला शिंगे आणि ढोराला शिंगे. - सगळेच लोक सारखे नसतात.
३८०. रावाचा घोडा आणि राणीची सवारी. - दुसऱ्याच्या वस्तूंवर हक्क गाजवणे.
३८१. रात्र थोडी सोंगे फार. - वेळ कमी असून कामे खूप जास्त असणे.
३८२. लेकी बोले, सुने लागे. - दुसऱ्याला उद्देशून बोलणे, पण त्याचा रोख तिसऱ्या व्यक्तीवर असणे.
३८३. वळवाच्या पावसाने जमीन वाजत नाही. - तात्पुरत्या मदतीने मोठे काम होत नाही.
३८४. वराती मागून घोडे. - वेळ निघून गेल्यावर काम करणे.
३८५. विहिरीत पडलेला माणूस. - खूप मोठ्या संकटात सापडलेला.
३८६. शहाण्याने कोर्टाची पायरी चढू नये. - शहाण्या माणसाने शक्यतो वादविवादात अडकू नये.
३८७. शुभ बोलणाऱ्याचे तोंड गोड. - चांगली बातमी देणाऱ्याला सन्मान मिळतो.
३८८. सगळीकडे सारखेच. - प्रत्येक ठिकाणी परिस्थिती सारखीच असणे.
३८९. सत्तेपुढे शहाणपण चालत नाही. - अधिकार असलेल्या व्यक्तीच्या निर्णयापुढे बुद्धिमान व्यक्तीलाही नमते घ्यावे लागते.
३९०. स्वप्नातला लाडू. - जी गोष्ट प्रत्यक्षात मिळणे शक्य नाही.
३९१. हात ओला तर मित्र भला. - जोपर्यंत तुमच्याकडे पैसा आहे, तोपर्यंतच लोक तुमच्याशी मैत्री ठेवतात.
३९२. हपापाचा माल गपापा. - लोभाने मिळवलेला पैसा टिकत नाही.
३९३. हरणाचे पाडस, त्याला पाण्यासाठी काय. - लहान मुलाला जास्त काळजीची गरज नसते.
३९४. आवळा देऊन कोहळा काढणे. - किरकोळ वस्तू देऊन मोठी वस्तू मिळवणे.
३९५. उंटाला खुर्ची आणि गाढवाला गाडी. - अयोग्य व्यक्तीला अयोग्य जबाबदारी देणे.
३९६. एका हाताने टाळी वाजत नाही. - भांडणासाठी किंवा कोणत्याही गोष्टीसाठी दोन्ही बाजूची माणसे जबाबदार असतात.
३९७. कंगाल घरचे पाहुणे. - गरीब घरात आलेल्या पाहुण्यांना साधे जेवण देणे.
३९८. काठीने पाणी तोडले, पण ते जोडले नाही. - वाद केल्यास संबंध तुटत नाही.
३९९. खोट्याच्या कपाळी गोटा. - खोटे बोलणाऱ्या व्यक्तीचे नुकसान होतेच.
४००. चतुर त्याला, जो स्वतःचे काम साधतो. - हुशार माणूस जो आपले काम करून घेतो.
महत्त्वपूर्ण 400 म्हणी व त्यांचे अर्थ pdf सह | mhani va tyache arth in marathi | download pdf
४०१. अतिथी देवो भव. - पाहुण्याला देवाप्रमाणे मानणे.
४०२. अंगाला थंडी आणि घरात भांडी. - सर्व सुविधा असूनही त्याचा उपयोग न करणे.
४०३. अन्नछत्री जेवणे आणि घरात ताक मागणे. - दुसऱ्याकडून मदत घेऊनही आणखी अपेक्षा करणे.
४०४. असेल तेव्हा दिवाळी, नसेल तेव्हा शिमगा. - परिस्थितीनुसार आनंद आणि दुःख असणे.
४०५. आंधळा मागतो एक डोळा, देव देतो दोन डोळे. - अपेक्षेपेक्षा जास्त फायदा किंवा लाभ होणे.
४०६. आंधळ्याला आरसा आणि बहिऱ्याला गाणे. - ज्याला गरज नाही त्याला वस्तू किंवा मदत देणे.
४०७. आधी शिदोरी, मग जेवण. - आधी तयारी करावी मगच काम सुरू करावे.
४०८. आयत्या बिळात नागोबा. - दुसऱ्याच्या मेहनतीने तयार झालेल्या गोष्टीवर स्वतःचा हक्क सांगणे.
४०९. उद्योगाचे घरी लक्ष्मी पाणी भरी. - जो कष्ट करतो, त्यालाच संपत्ती मिळते.
४१०. उंटावरचा शहाणा. - मूर्खपणाचा किंवा अविचाराचा सल्ला देणारा.
४११. एक आणि एक दोन. - दोन गोष्टी एकत्र आल्यावर त्यांची शक्ती वाढते.
४१२. एका पिठाचे दोन लाडू. - एकाच गोष्टीचे दोन फायदे होणे.
४१३. ओळखीचा चोर जीव सोडत नाही. - जवळच्या माणसाकडून जास्त त्रास होणे.
४१४. कडू कारले. - मूळ स्वभाव कधीही न बदलणे (तुलना).
४१५. कावळ्याच्या घरचे पाहुणे. - कोठेही न थांबणारे पाहुणे.
४१६. कुंपणानेच शेत खाल्ले. - ज्याने रक्षण करायचे त्यानेच नुकसान करणे.
४१७. खाईन तर तुपाशी, नाहीतर उपाशी. - एकतर चांगली गोष्ट करायची, नाहीतर काहीच नको.
४१८. गुळाचा गणपती गुळानेच खाल्ला. - स्वतःच्या वस्तूचा उपयोग स्वतःच्याच फायद्यासाठी करणे.
४१९. गळ्यात पडले आणि ढोल वाजले. - एखाद्यावर संकट किंवा जबाबदारी अचानक येऊन पडणे.
४२०. घरची कोंबडी आणि बाहेरचा म्हातारा. - आपल्या वस्तूंपेक्षा दुसऱ्याच्या वस्तू जास्त चांगल्या वाटणे.
४२१. चोरून खाणे आणि मारून टाकणे. - गुप्तपणे वाईट काम करणे.
४२२. चार दिवस सासूचे, चार दिवस सुनेचे. - प्रत्येकाला आयुष्यात कधी ना कधी चांगले दिवस येतात.
४२३. ज्याच्या हाती ससा, तो पारधी. - ज्याला यश मिळते, त्यालाच श्रेय मिळते.
४२४. झाडाला जेवढी फळे लागतील, तेवढे ते खाली वाकते. - ज्ञानी किंवा थोर माणूस नम्र असतो.
४२५. तहानलेल्याला पाणी, भुकेलेल्याला भाकर. - गरजेनुसार मदत करणे.
४२६. थेंबे थेंबे तळे साचे. - थोडे थोडे प्रयत्न केल्यास किंवा बचत केल्यास मोठा फायदा होतो.
४२७. दगडावर केलेली रेघ. - एकदा सांगितलेला शब्द किंवा केलेला निर्णय कधीही न बदलणे.
४२८. दुष्काळात तेरावा महिना. - आधीच संकट असताना त्यात आणखी एका संकटाची भर पडणे.
४२९. धोबी का कुत्ता, घर का ना घाट का. - दोन्ही बाजूने नुकसान होऊन कुठेच स्थान नसणे.
४३०. नदीचे पाणी आणि समुद्राची भरती. - गोष्टी नैसर्गिकरीत्या घडत असतात.
४३१. नको तिथे वास, नको तिथे वास. - जिथे गरज नाही तिथे उपस्थित राहणे.
$ads={2}
४३२. नाकापेक्षा मोती जड. - मुख्य वस्तू किंवा व्यक्तीपेक्षा तिची संगत/अनुषंगिक वस्तू जास्त महत्त्वाची असणे.
४३३. पांचामुखी परमेश्वर. - अनेक लोकांचे मत (बहुमत) अंतिम मानले जाते.
४३४. परसातील भाजी, कधीही खाजी. - सहज उपलब्ध असलेली वस्तू कमी महत्त्वाची वाटते.
४३५. पाण्यातील मासा झोपला कसा? - स्वभावाने चपळ असलेला माणूस निष्काळजीपणे वागणे.
४३६. पुरणपोळी अन् चंद्रकोरीचा आकार. - एकाच गोष्टीचे दोन फायदे होणे.
४३७. पुढचा पाय आणि मागचा पाय. - दुसऱ्याच्या पावलावर पाऊल ठेवून चालणे.
४३८. बैल गेला आणि झोपा केला. - काम झाल्यावर आराम करणे.
४३९. भरवशाच्या म्हशीला टोणगा. - ज्याच्याकडून खूप अपेक्षा होती, त्याने निराशा करणे.
४४०. भाड्याचे घर, भाड्याचे लग्न. - तात्पुरती सोय.
४४१. मन चिंती ते वैरी न चिंती. - माणूस स्वतःच्या काळजीमुळे जेवढा त्रास करून घेतो, तेवढा शत्रूही देऊ शकत नाही.
४४२. मऊ लागल्यामुळे कोपराने खणणे. - एखाद्याचा चांगुलपणा किंवा सौम्यता पाहून त्याचा फायदा घेणे.
४४३. माय मरो, मावशी जगो. - स्वतःच्या माणसांपेक्षा दुसऱ्याची बाजू घेणे.
४४४. याची टोपी त्याच्या डोक्यावर. - दुसऱ्याच्या वस्तूचा वापर करून आपले काम साधणे.
४४५. यथा राजा, तथा प्रजा. - राजा जसा वागतो, तशीच त्याची प्रजाही वागते.
४४६. लोखंडाचे चणे खाणे. - खूप कठीण काम करणे.
४४७. विंचवाचे बिऱ्हाड पाठीवर. - स्वतःचे सामान नेहमी स्वतःसोबत घेऊन फिरणे.
४४८. विनाशाकडे वाटचाल. - वाईट दिशेने प्रवास करणे.
४४९. शंभर वर्षे कुत्र्याची, दहा वर्षे सिंहाची. - दीर्घायुष्यापेक्षा कमी पण प्रभावी आयुष्य चांगले.
४५०. शेरास सव्वा शेर. - एकापेक्षा दुसरा जास्त वरचढ किंवा शक्तिशाली असणे.
४५१. सद्रक्षणाय खलनिग्रहणाय. - सज्जनांचे रक्षण करणे आणि दुर्जनांना शिक्षा करणे.
४५२. सोन्याची सुरी, पण मारून खाणे. - चांगली गोष्ट असली तरी तिचा वापर वाईट कामासाठी करणे.
४५३. हत्ती गेला, शेपूट राहिले. - मोठे काम पूर्ण झाले, पण किरकोळ काम बाकी राहिले.
४५४. हसणावळ आणि फसणावळ. - हसण्याने नुकसान होते.
४५५. अक्कल नाही त्याला, कशाला शहाणपण. - मूर्ख व्यक्तीला उपदेश करणे व्यर्थ.
४५६. अंगारे-धुपारे आणि घरात अंधार. - बाहेरून दिखावा, पण घरात समस्या.
४५७. आडात नाही, तर पोहऱ्यात कोठून येणार. - मूळातच काही नसेल, तर ते पुढे कसे मिळेल?
४५८. उजव्या हाताने दिले आणि डाव्या हाताने घेतले. - मदत करून लगेच परत घेणे.
४५९. एका गावाची गोष्ट, दुसऱ्या गावी नसते. - प्रत्येक जागेची परिस्थिती वेगळी असते.
४६०. कागदी घोडे नाचवणे. - केवळ कागदी काम करणे, प्रत्यक्ष कृती नाही.
४६१. खोट्याच्या कपाळी गोटा. - खोटे बोलणाऱ्या व्यक्तीचे नुकसान होतेच.
४६२. गरजवंत आणि श्रीमंत. - गरज असेल तर माणूस कोणताही व्यवहार करतो.
४६३. गाजर कोरून पोट भरणे. - किरकोळ गोष्टींनी मोठे काम साधणे.
४६४. चतुर त्याला, जो स्वतःचे काम साधतो. - हुशार माणूस जो आपले काम करून घेतो.
४६५. चिमणीने घरटे बांधले आणि वाऱ्याने पाडले. - खूप कष्ट करूनही यश न मिळणे.
४६६. तुपाशिवाय पोळी आणि दुधाशिवाय चहा. - महत्त्वाच्या गोष्टीशिवाय काम अपूर्ण राहणे.
४६७. तेल लावल्याशिवाय गम्मत नाही. - मेहनत केल्याशिवाय आनंद मिळत नाही.
४६८. नदीचा मासा आणि पाण्याची भीती. - जी व्यक्ती आपल्या कामात निष्णात आहे, तिला भीती नसते.
४६९. पालथ्या घड्यावर पाणी. - एखाद्या मूर्ख व्यक्तीला केलेला उपदेश व्यर्थ जातो.
४७०. पाण्याचा थेंब आणि समुद्राचा भाग. - लहान गोष्टीलाही महत्त्व असते.
४७१. पित्याने पुत्राला मारले, पण आईने आधार दिला. - एकाने शिक्षा दिली, तर दुसऱ्याने सहानुभूती दिली.
४७२. फसवाफसवीचा खेळ. - फसवणुकीचे काम.
४७३. बुडत्याला काडीचा आधार. - संकटात सापडलेल्याला थोडीशी मदतही मोलाची वाटते.
४७४. मराठा तितुका मेळवावा. - सर्व मराठा (किंवा तत्सम) लोकांनी एकत्र यावे.
४७५. येथे नांदाल तर, तेथे नांदाल. - जिथे यश मिळाले, तिथेच पुढेही यश मिळेल.
४७६. रात्रंदिवस एक करणे. - खूप कष्ट करणे.
४७७. लोखंडाचे कान, लाकडी दात. - दुर्लक्ष करणे.
४७८. शहाण्याला शब्दांचा मार. - हुशार व्यक्तीला केवळ उपदेश पुरेसा असतो.
४७९. सोन्याचा धूर. - खूप श्रीमंती असणे.
४८०. हत्ती गेला, शेपूट राहिले. - मोठे काम पूर्ण झाले, पण किरकोळ काम बाकी राहिले.
४८१. अडला नारायण, गाढवाचे पाय धरणे. - दुसऱ्यावर अवलंबून राहणे.
४८२. उंटाला खुर्ची आणि गाढवाला गाडी. - अयोग्य व्यक्तीला अयोग्य जबाबदारी देणे.
४८३. एका हाताने टाळी वाजत नाही. - भांडणासाठी किंवा कोणत्याही गोष्टीसाठी दोन्ही बाजूची माणसे जबाबदार असतात.
४८४. कंगाल घरचे पाहुणे. - गरीब घरात आलेल्या पाहुण्यांना साधे जेवण देणे.
४८५. काठीने पाणी तोडले, पण ते जोडले नाही. - वाद केल्यास संबंध तुटत नाही.
४८६. गुळाच्या गाठीला मुंग्या. - जिथे गोडवा असतो, तिथे लोक आकर्षित होतात.
४८७. ज्याचे जळते, त्यालाच कळते. - ज्याच्यावर संकट येते, त्यालाच त्या संकटाची तीव्रता कळते.
४८८. तोंडी साखर आणि पोटात कट्यार. - बाहेरून गोड बोलून मनात कपट ठेवणे.
४८९. दगडावर तेल टाकणे. - निरुपयोगी व्यक्तीला मदत करणे.
४९०. दाम करी काम. - पैसा असेल तर सर्व कामे सहज होतात.
४९१. नदीचा मासा आणि पाण्याची भीती. - जी व्यक्ती आपल्या कामात निष्णात आहे, तिला भीती नसते.
४९२. नंदायचे आणि नणंदेचे कधीच पटत नाही. - सासरच्या दोन स्त्रियांचे (नणंद-भावजय) संबंध तणावपूर्ण असणे.
४९३. पळसाला पाने तीनच. - कोठेही गेले तरी मूळ स्वभाव किंवा परिस्थिती बदलत नाही.
४९४. पी हळद, हो गोरी. - लगेच आणि त्वरित परिणाम होण्याची अपेक्षा करणे.
४९५. पुरुषाचे भाग्य आणि स्त्रीचा स्वभाव. - दोन्ही गोष्टी कधीही बदलू शकतात.
४९६. बोले तैसा चाले, त्याची वंदावी पाऊले. - जो व्यक्ती बोलतो तसेच वागतो, तो महान असतो.
४९७. मांजराच्या गळ्यात घंटा बांधणे. - धोकादायक काम करण्याची जबाबदारी घेणे.
४९८. रावाचा घोडा आणि राणीची सवारी. - दुसऱ्याच्या वस्तूंवर हक्क गाजवणे.
४९९. शहाण्याला शब्दांचा मार. - हुशार व्यक्तीला केवळ उपदेश पुरेसा असतो.
५००. सर्वांचे लक्ष पैशावर. - लोकांचे लक्ष केवळ पैशाकडे असते.
$ads={1}
Post a Comment